3- صداقت و مسئول‌پذیری دو ویژگی کارگزار
آنچه من مى‏خواهم عرض کنم این است که دولت در واقع فعّالِ اصلى در صحنه کشور است و هر گونه موفّقیتى که براى دولت به‏وجود آید، موفّقیت نظام اسلامى است..... صداقت و مسئولیت‏پذیرى باید در مدیران وجود داشته باشد. هنر یک مدیر این است که مسئولیت‏پذیرى داشته باشد. بر مبناى یک پایه منطقى، کار را انجام دهید و مسئولیتش را هم به گردن بگیرید؛ بگویید این کار را کردم، مسئولیتش هم با من است. از مسئولیت نباید هراس داشت. آن چیزى که پیش خداى متعال و پیش مسئولان ارشد نظام و پیش مردم عذر واقعى شمرده مى‏شود، همین است که انسان بگوید من این اقدام را بر این اساس منطقى کرده‏ام. پس باید یک اساسِ منطقىِ قانونى وجود داشته باشد، که ملاک هم قانون است. بنابراین هیچ مشکلى نباید وجود داشته باشد.
..... به نظر من اصلِ قضیه این است که ما اگر در کار خود احساس مسئولیت داشته باشیم و کار را بر مبانى منطقى استوار کنیم، چنانچه نقصى هم در کار به وجود آید، علاوه بر این‏که خداى متعال ما را مؤاخذه نخواهد کرد - چون «لا یکلّف اللَّه نفساً الّا وسعها» ( بقره: (286 - مردم هم ما را مؤاخذه نخواهند کرد؛ مردم هم خلاف توقّعشان نخواهد بود. ما باید تلاش‏ خود را بکنیم و کار را بر پایه منطقى استوار سازیم. وقتى مى‏گوییم پایه منطقى، معنایش این نیست که حتماً و صددرصد درست است؛ نه، ممکن است منطق ما درست هم نباشد؛ اما باید تلاشمان را براى جستجو از یک منطقِ درست آغاز کنیم و کار را بر پایه درستى استوار سازیم و مشورتهاى لازم را هم بکنیم......

2- پرهیز از اسراف وتجمل گرایی
مسئولان اسلامى نباید در رفتار و عملِ خودشان مسرفانه و متجمّلانه زندگى کنند. بالاتر از آن، نباید طورى زندگى کنند که روش اسراف‏آمیز و تجمّل‏آمیز به یک فرهنگ تبدیل شود. این هم نقطه بعدى است که اهمیتش از اوّلى بیشتر است، یا لااقل کمتر نیست. فرض بفرمایید اگر به وسیله یک نفر در سطح عالى و در میان صاحبان مناصب حکومت اسلامى، کیفیّت آرایش محلّ زندگى و محلّ کار، کیفیّت زندگى خانوادگى، چگونگى ازدواج فرزندان، مهریه‏ها و جهیزیه‏ها و از این قبیل، به شکل غیر اسلامى آن - به معناى مسرفانه - انجام گیرد، این به فرهنگ تبدیل مى‏شود؛ به این معنا که بقیه نگاه مى‏کنند و یاد مى‏گیرند؛ مهریه‏ها بالا مى‏رود، ازدواجها مشکل مى‏شود، زندگى سخت مى‏شود و همین رفتار بتدریج آثارش در طول مدتى کوتاه یا بلند، در متن جامعه منعکس مى‏گردد. بنابراین مهمترین مطلب اصلى امیرالمؤمنین در باب حکومت این است: حاکم نباید حکومت را براى خود وسیله‌ی اعاشه و زندگى و کسب درآمد و اندوختن ثروت قرار دهد، بلکه باید آن را یک مسئولیت بداند. بارى است بر دوش او؛ باید همه همّت خود را بگذارد که این بار را به منزل برساند.
نقطه‌ی محورى همین مسئولیت هم رعایت حدود و حقوق مردم، رعایت عدالت در میان مردم، رعایت انصاف در قضایاى مردم و تلاش براى تأمین امور مردم است. براى حاکم اسلامى، حوائج و نیازهاى مردم اصل است...

ادامه مطلب...

1- داشتن انگیزه‌ی کار تا آخرین لحظه
من اولین نکته‏اى را که مى‏خواهم به شما مدیران ارشد این مجموعه عرض کنم، این است که «انگیزه»ى کار در آغاز و در انجام کار نباید هیچ تفاوت کند. یک مؤلف وقتى کتابى را مى‏نویسد، صفحه‏ى آخر را با همان همت و با همان انگیزه‏یى مى‏نویسد که صفحه‏ى اول را شروع کرده؛ زیرا اگر صفحه‏ى آخر را شما ننویسید، یا دقت به خرج ندهید، یا با خط خوب ننویسید، کتاب ناقص خواهد شد. به نظر من، مهمترین مسئله در آخرین سال مسئولیت و خدمت این دولت این است که دوستان و برادران و مدیران با همان انگیزه و با همان تلاشى که در آغاز ورودشان به عرصه‏ى خدمتگزارى داشتند، کار بکنند؛ نگذارید خداى نکرده همت‌هایتان کاستى بگیرد.
نکته‏ى دیگر این است که همه‏ى ما نسبت به آنچه که انجام مى‏دهیم، مسئولیم؛ منتها مسئولیت‌ها غالباً با پایان دوره‏ى مسئولیت تمام نمى‏شود؛ چون کارهاى ما تأثیراتى در کارهاى افراد بعد از ما مى‏گذارد. همان‏طور که ما بر روى بناى افراد قبلى شروع به کار کردیم، دیگران هم بر روى بناى ما شروع به کار خواهند کرد. بنابراین، پى‏ها را بایستى محکم گذاشت و ساختمان را بایستى استوار بنا کرد، تا هرچه که خواستند روى آن بسازند، بتوانند. و این، افتخارش براى شما خواهد بود. اگر شما سیاستهاى خوبى را امروز بگذارید و اجرا کنید - که این سیاستها در آینده سارى و جارى خواهد بود - هر کسى که بر اساس این سیاستها کار کند، ثواب و افتخار آن، براى شما خواهد بود؛ اما اگر خداى نکرده کوتاهى هم بکنید، باز همین‏طور است؛ یعنى «من سنّ سنّة حسنة کان له اجرها و اجر من عمل بها الى یوم القیامة و من سنّ سنّة سیّئة کان علیه وزرها و وزر من عمل بها الى یوم القیامة». کارهاى ما تأثیراتى در آینده مى‏گذارد. با این دید، با این نگاه، بایستى به همه‏ى کارهایمان نگاه کنیم.

آنچه که روى کاغذ و در عزم و اراده و ذهن ما هست، با آنچه که در خارج و واقعیت اتفاق مى‏افتد، فاصله دارد. هنر ما این است که بتوانیم آن ذهنیتها را عینیت و تحقق خارجى ببخشیم؛ و بشود. درست است که تا این نقشِ ذهنى نباشد، چیزى در خارج اتفاق نخواهد افتاد؛ اما لازم است که بدانند چه کار مى‏خواهند بکنند و تصمیم بگیرند که بکنند؛ اما بین تصمیم گرفتن و خواستن و شوق پیدا کردن تا رسیدن به آن نقطه‏ى مطلوب، یک فاصله‏اى وجود دارد که این فاصله جز با همت، با تلاش، با قبول زحمت، با عرق ریختن و کار را دنبال کردن، به دست نمى‏آید. مثالِ کوهنوردى را من دیروز براى جوانهاى دانشجو در دانشگاه گفتم. انسان نگاه مى‏کند به بالاى کوه؛ آدمهایى رفته‏اند آن بالاها که یا به قله رسیده‏اند یا به نزدیک آن. وقتى انسان از این پایین نگاه مى‏کند، دلش پرواز مى‏کند که: آه! بعد هم که همت مى‏کند که راه بیفتد؛ اما دو، سه تا پیچ که رفت، مى‏بیند عجب! سخت است! خیلى‏ها از وسط راه برمى گردند؛ خیلى‏ها خسته مى‏شوند؛ خیلى‏ها هم آنجا مى‏مانند. آن آرزو و تصویر ذهنى مطلوب، در آن نقطه‏ى بالاست. براى رسیدن و عینیت بخشیدن به آن، کارِ مداوم لازم است. مسئولان این کارِ مداوم را باید انجام بدهند؛ دنبال کنند و بخواهند؛ صادقانه، با امانت کامل و با همت، تا ان‏شاءاللَّه بشود.

در دنیاى اسلام هم مسئله همین است. امروز مسئله‏ى اول بین‏المللى دنیاى اسلام، مسئله‏ى فلسطین است. البته مسئله‏ى عراق، مسئله‏ى لبنان و مسئله‏ى افغانستان، مسائل دنیاى اسلام است؛ همه هم مهم است. در همه‏ى اینها هم که نگاه مى‏کنیم، دست خاطى و گنه کار استکبار جهانى و امریکا و صهیونیسم را داریم مى‏بینیم. وظیفه هم روشن است. ملتها و دولتهاى مسلمان باید به فکر بازگشت به هویت خود باشند و قدرت پیدا کنند تا به آنها زور نگویند. امروز در منطقه‏ى خاور میانه براى قدرت امریکا مصلحت برتر، عبارت است از مصلحت صهیونیستها و اسرائیل. بعضى از دولتهاى عرب و مسلمان هم با امریکا روابط خوب و نزدیکى دارند؛ اما مصالح آنها در درجه‏ى اول نیست. در مقابل مصلحت اسرائیل، مصلحت آنها اصلاً ملاحظه نمى‏شود. این را همه باید بفهمند و به آن توجه کنند. در خود فلسطین هم خیلى سعى کردند فلسطینیها را به جان هم بیندازند.

ادامه مطلب...

علاوه‏ى بر گناهان شخصى آحاد مردم، یک سیاهه‏اى از گناهان است که مخصوص مسئولان است و یکى از آنها همین است: «کوتاهى کردن»؛ کارى را که میتوان انجام داد و میباید انجام داد، انجام ندادن. از جمله «دست‏درازى به اموال عمومى»، جزو گناهان من و شماست؛ یعنى من و شما هستیم که میتوانیم مرتکب این گناه بشویم؛ اما آحاد مردم نمیتوانند. تأثیرش هم نسبت به سرقتى که فلان آدم معمولى ممکن است بکند، به‏مراتب بیشتر و مضاعف است. «کُند کردن حرکت عمومى کشور با ایجاد یأس»، یکى دیگر از گناهان ماست. مردم را مأیوس کنیم، نیروى محرکه را مأیوس کنیم و افق را در چشم آن کسانى که بایستى با شوق و امید جلو بروند، تیره و تار نشان بدهیم؛ این کُند کردن حرکت مردم است؛ این یک گناه بزرگى است. یکى از چیزهایى که حرکت کشور را کُند میکند، تفرقه، اختلاف و دست به گریبان شدن است؛ این ایجاد اختلاف یا دامن زدن به اختلاف، جزو گناهان مخصوص طبقه‏ى ماها مجموعه‏ى مسئولان و سیاستمدارها - است. یا فساد اقتصادى؛ چه دست داشتن در فساد اقتصادى، چه چشم بستن بر فساد اقتصادى، چیزهایى است که حرکت عمومى کشور را کُند میکند. فساد اقتصادى، هم خودش یک کُندکننده است، از جهت اینکه فساد است و مسئله‏ى مالیه‏ى عمومى کشور را دچار مشکل میکند، هم انعکاسش در ذهن مردم از جهت دیگرى موجب فساد است، که ناامیدى ایجاد میکند؛ لذا چه شرکت داشتن در یک فساد - العیاذباللَّه و خداى نخواسته - چه دیدن و چشم بستن بر یک فساد؛ یا کشاندن مردم به فساد؛ نوع ادبیات، نوع حرف و کارى که مردم را نسبت به مسائل مفسدانه جَرى و گستاخ کند - چه فساد مالى، چه فساد امور جنسى و امثال اینها - کُند کردن حرکت کشور است، و اینها گناهان ماست.

ادامه مطلب...